KIPINDI CHA MVUA NDICHO KINACHOKUBALIKA KWA KUANZISHA BUSTANI AU KUBORESHA ILIYOPO

Utaijua bustani yenye afya wakati unapoiona: laini, kama vile ni zulia la kijani limetandikwa chini, ukitembea humo hamna majani makavu yanayojaa miguuni kukufanya uchafuke miguu na viatu vyako. 

Sasa, kwavile bustani yako haionekani hivyo umeamua kuiboresha au labda ndio kwanza unafikiria kuanzisha mpya.  Kipindi hiki cha mvua ndicho kinafaa zaidi kwa shughuli za kuanzisha au maboresho ya bustani.

Kupata muonekano maridhawa wa bustani inatakiwa ubadili fikra zako, anasema mtaalamu na mbunifu wa bustani Hadija Adam. “Unajua jinsi wanavyosema utamu wa ngoma uingie ucheze? Vyema, unatakiwa ugeuke ukoka. Unatakiwa ufikiri ni nini ukoka unahitaji,” anasema Hadija. 

Vitu vya msingi anasema ni vya kawaida sana: jua, maji na mbolea. Ukishapata hivyo hapo ni furaha tu - kwako na kwa bustani yako.

Kuanzisha bustani mpya ni mchakato wa raha na changamoto pamoja. Inabidi maandalizi na mipango. Unatakiwa kuandaa eneo kwa kuondoa magugu yote na kujaza udongo kama itahitajika. Sasa hapa nikisema kujaza udongo kumbuka sio kila udongo unafaa. Bi Adam anasema hatua ya muhimu sana ambayo watu wengi wanaruka ni hii ya kujaza udongo. Ni muhimu sana kuweka udongo unaofaa na mbolea ya ng’ombe (sio ya kuku kwa kuwa ina tindikali kali kwa hivyo haifai kwa kuoteshea ukoka). Bi Hadija anashauri kama kiasi cha udongo ni robo tatu basi mbolea iwe robo. Katika kuchanganya na kusawazisha kwa kureki usilazimishe sana tambarare fuatilia ardhi ilivyo na mwelekeo wa maji ili usijesababisha kuweka dimbwi kwenye bustani yako wakati wa masika. Kuwa makini sana kwa kuwa ukishaotesha ukoka wako hutarudi nyuma tena na kuanza kung’oa kwa ajili ya makosa yaliyofanyika mwanzo.

Kuna aina nyingi za ukoka (majani) unazoweza kuotesha kwenye bustani yako. Nyingine ni laini na nyembamba sana (fikiria uwanja wa golfu na wa mpira wa miguu), wakati ukoka nyingine unaweza dhania umekanyaga nyasi kavu miguuni. Majani kwa ajili ya bustani ni mengi na yanaendelea kugundulika mapya. Kwa majani haya yote hali ya hewa inachangia unawiri wake.

Ieleweke kuwa ili kuweza kupata zulia zuri la ukoka lililofunga kila mahali kwa wakati mmoja ni kwa kuotesha mbegu kila mahali wakati wa mwanzo. Ni gharama hasa kama unataka kufunga eneo kubwa, badala yake kununua mbegu chache ukaotesha kitalu ndipo uanze kujipatia mbegu zako kwenye kitalu hicho. Hii ni kama kununua mbegu za kuweza kutosha eneo lako ni gharama sana.

Kipindi cha mvua pia ukoka wa bustani unakua kwa kasi, kwa maana hiyo unahitajika kukatiwa. Inapokuja kwenye swala la kukata ukoka wa bustani wenye nyumba wengi wanashindwa kujua urefu sahihi. “Watu wengi wanakata ukoka wao kwa kuuacha mfupi sana, kitu ambacho kinayasababishia majani msongo,” anasema Bi Hadija. Anashauri usetie mashine  ya kukatia kwenye alama ya juu au ya kati ila sio ya chini. Majani yakibaki marefu yanafanya mizizi ikue vizuri na pia inasaidia ardhi isichomwe na jua la moja kwa moja na kuwa kavu kwani utaingia gharama ya kuongeza umwagiliaji. Na usiamini kuwa ukiacha majani yawe marefu ina maanisha kuyakata mara kwa mara kila baada ya muda mfupi, anasema Hadija. Hapana, “kuna upotofu kwa watu wengi kuwa kama wakiyakata yakawa mafupi hautakata mara kwa mara, huu ni uongo; yanaota haraka mno kiasi kwamba hayakupunguzii muda wowote wa kukata tena” anasema Hadija.

Kanuni ya msingi ya bustani yoyote ile ni maji na ndio maana kwa kipindi hiki cha mvua ni wakati uliokubalika. Maji ya kuzama yanasaidia mizizi kupenya kina kirefu ardhini, wakati  maji kidogo kidogo kila siku yanasababisha vishina kukauka na kuzalisha majani makavu (ambayo ndio yanachafua miguu). Kumwagilia kwa kina pia kunafukuza wadudu wanaojishika kwenye majani. Kwa bustani mpya iliyooteshwa ukoka mwagilia maji mengi kila siku hadi mizizi ishike. Mizizi ikishashika ndio unaendelea kumwagilia kila baada ya siku mbili kwa kipindi kisichokuwa na mvua.

Bustani, hata ile unayoiona ina afya inahitaji chakula imara na hewa. Chakula cha bustani ni mbolea, mara mbili au tatu kwa mwaka wakati wa masika Hadija anashauri ndio wakati wa kuiwekea bustani mbolea. Kwa wakati huu mbolea ya kuku ndio inafaa zaidi hasa kuweza kutunza kile kijani cha ukoka.

Wakati wa mvua vile vile mimea mingi inashamiri, kwa hivyo magugu kwenye bustani yako nayo hayabaki nyuma. Njia nzuri ya kuangamiza magugu kwenye bustani ni kuchagua ukoka unaofunga kiasi kwamba utayazuia magugu kushamiri. Yale machache yatakayopenya dawa yake ni kuyang’olea.

Haya sasa wewe unayetaka kuanzisha bustani au kuboresha iliyopo, wakati huu wa mvua ndio wakati uliokubalika. Changamka!