UCHAGUZI WA NIGERIA NA FUNZO KWA TANZANIA

Mwishoni mwa wiki iliyopita, wananchi wa Nigeria walipiga kura kumchagua Rais katika uchaguzi wenye ushindani mkali kati ya Rais wa sasa, Goodluck Jonathan na mpinzani wake Jenerali Muhamadu Buhari.

Katika makala haya, mtangazaji na mwandaaji wa vipindi katika idhaa ya Kiswahili ya Shirika la Utangazaji la Uingereza (BBC), Salimu Kikeke anazungumzia uzoefu alioupata katika mchakato wa uchaguzi huo, kama alivyohojiwa na mwandishi wetu.

Swali: Tueleze uzoefu wako kuhusu matumizi ya mfumo wa kielektroniki wa kuandikisha wapigakura na pengine changamoto zake ulizozibaini nchini Nigeria?

Jibu: Nadhani dunia inaelekea katika mfumo wa kidijitali na itafika wakati pengine kila nchi duniani itakuwa ikitumia mfumo wa kielektroniki, katika uchaguzi, lakini pia katika mambo mengine mbalimbali.

Kwa kuwa bado ni mfumo mpya, watu wengi hawajaweza kuelewa hasa unafanyaje kazi. Nadhani uzuri wa mfumo huu, ni kwamba una uwazi zaidi na matokeo yake yanaweza kuaminiwa na wapiga kura kwa kuwa ni mashine ambazo hufanya kazi na hilo pia hupunguza uwezekano wa makosa ambayo huweza kufanywa na binadamu.

Vifaa vya kusomea kadi (card readers) vina betri yenye uwezo wa kufanya kazi kwa saa 14, na husoma kadi moja kwa chini ya sekunde 60 na ni vigumu ‘kuchakachua’ labda mtu aghushi ‘VIN,’ yaani namba maalumu ya mpigakura.

Kwa hiyo mfumo huu una ufanisi mkubwa, lakini kama teknolojia nyingine zozote mpya, zina changamoto zake siku za mwanzo, na zinapozoeleka hali inakuwa tofauti.

Swali: Kipi kimekukosha na kukusononesha kuhusu mchakato mzima wa uandikishaji na uendeshwaji wa kampeni nchini Nigeria?

Jibu: Hii ni moja ya nchi zinazoelezwa kuwa na demokrasia kubwa barani Afrika. Pia kwa mara ya kwanza katika kipindi cha miaka mingi, uchaguzi huu una ushindani mkali kati ya wagombea urais ambao ni Goodluck Jonathan wa chama tawala PDP na Jenerali Muhhamadu Buhari wa chama cha upinzani APC, wanavutana vikali kabisa.

Kitu ambacho kimenivutia hasa ninapozungumza na wananchi wa hapa, ni kutaja suala la amani. Licha ya vuta nikuvute iliyopo, wengi wanasema cha msingi ni kufanya uchaguzi huu kwa amani. Kumekuwa na vijembe vya hapa na pale, na wakati mwingine ghadhabu ambazo unaweza kudhani zitavuka mipaka na kuleta tafrani, lakini hilo halijajitokeza kwa kiwango kikubwa cha kutisha- ukiacha matukio ya Desemba mwaka jana, ambapo kwa mujibu wa Tume ya Taifa ya haki za Binadamu watu takriban 58 waliuawa katika ghasia zinazihusiana na uchaguzi katika sehemu mbalimbali.

Pamoja na kuwa masuala makuu kama usalama, ufisadi na uchumi ni mambo yanayozungumzwa zaidi kwenye vyombo vya habari, wananchi wengi wa kawaida wanataka mambo ya kila siku maishani kama vile umeme na maji, lakini kubwa kuliko yote wanataka amani.

Kampeni kwa jumla zimekuwa salama na kwa kuwa kuna ushindani mkali katika urais, wagombea wamekuwa wakijinadi kwa kusema kinagaubaga jinsi watakavyokabiliana na changamoto za taifa hili. JaSwali: Tume ya Uchaguzi ya Taifa (NEC), imekuwa ikilalamikiwa kwa kutokuwa chombo huru, hali ikoje Nigeria kuhusu chombo kinachosimamia masuala ya uchaguzi?

Jibu: Hii ni changamoto kubwa kwa Mwenyekiti wa Tume huru ya Uchaguzi ya Taifa ya Nigeria (INEC). Profesa Attahiru Muhammadu Jega aliteuliwa na Rais Goodluck Jonathan kuongoza taasisi hii muhimu Juni 8 mwaka 2010, baada ya kujiuzulu kwa aliyekuwa mwenyekiti Profesa Maurice .

Kuteuliwa kwake kuliidhinishwa na mkutano wa vigogo uliohudhuriwa na viongozi wa zamani wanaoheshimika kama vile Yakubu Gowon, Muhammadu Buhari (Mgombea wa upinzani wa sasa), Ibrahim Babangida, Abdulsalami Abubakar, Ernest Shonekan, Olusegun Obasanjo na Shehu Shagari.

Wengi kutoka vyama vya kiraia na hata wanasiasa waliupokea vyema uteuzi huo na wananchi wana imani kuwa Profesa Jega ataweza kazi hii na ataifanya kwa uhuru na uwazi.

Nigeria ikitajwa kuwa na demokrasia kubwa Afrika haitotaka kuharibu jina lake, hasa kwa kutazama nchi jirani ya Ghana ambayo Mwenyekiti wake, Kwadwo Afari-Gyan ameshikiliwa wadhifa huo tangu mwaka 1993. Wadadisi wanasema Jega naye anaweza kufanya hivyo kama atapatiwa nafasi.

Swali: Ukiwa Mtanzania unafahamu fika taratibu za mfumo wa uchaguzi uliopo nyumbani, Je, mfumo huu una tofauti yoyote na unaotumika Nigeria?

Jibu: Mifumo inafanana kwenye uchaguzi wa urais na wabunge. Kuna wagombea urais 14, lakini wawili ndio wanachuana zaidi ambao ni Goodluck Jonathan na Muhammadu Buhari. Kura ni ya siri kama Tanzania na rais anapigiwa kura na wananchi, na anayepata kura nyingi zaidi ndio anakuwa mshindi. Tofauti na Tanzania huku kuna mfumo wa magavana ambao uchaguzi wao unatarajiwa kufanyika baadaye mwezi huu.

Swali: Unautazamaje ushiriki wa vyombo vya habari katika mchakato wa uchaguzi huko, Je, kuna mazingira mwafaka na huru kwa vyombo kufuatilia uchaguzi?

Jibu: Kihistoria ukitazama, Nigeria imekuwa na uhuru mkubwa wa habari pengine kuliko nchi yeyote ile barani Afrika.

Pamoja na kuwa katika miaka ya nyuma wamepitia changamoto kubwa hasa katika enzi za utawala wa kijeshi, lakini vyombo vya habari, hasa magazeti yameweza kukabiliana vilivyo na changamoto hizo.

Katika uchaguzi huu, ambao una mvutano mkali katika nafasi ya urais, wananchi wanapata nafasi ya kusoma yote; mabaya na mazuri ya wagombea na hivyo kuwapa wapiga kura taswira ya kile wanachotaka inapofika siku ya upigaji kura.mbo zuri pengine ni kuwa wote wamewahi kuongoza taifa hili.

CHANZO: MWANANCHI